Rozwiązanie umowy, a odstąpienie od umowy.

W praktyce niezwykle często spotkać się można z zamiennym stosowaniem pojęć „rozwiązania umowy” i „odstąpienia od umowy”.

W świetle prawa nie są to jednak pojęcia tożsame i nie należy traktować ich jako synonimy. Prawidłowe odróżnienie tych pojęć, pozwala na prawidłowe zrozumienie zapisów umowy i uniknięcie często nieprzyjemnych skutków. Niewłaściwe ich stosowanie rodzić może często, nieprzewidziane dla stron umowy konsekwencje, w tym konsekwencje finansowe.

Czym jest rozwiązanie umowy?

Rozwiązanie umowy, to nic innego jak porozumienie pomiędzy stronami umowy o dobrowolnym jej zakończeniu w trakcie jej trwania. W potocznym języku spotkać się można z pojęciem „rozwiązanie umowy za porozumieniem stron”, co świetnie oddaje charakter tej czynności. Rozwiązanie umowy, powoduje zatem zakończenie stosunku zobowiązaniowego z woli stron. Konieczne jest tutaj naturalnie współdziałanie wszystkich stron umowy. W przypadkach gdy umowa zawarta jest pomiędzy więcej niż dwoma podmiotami, to wszystkie strony umowy muszą się na takie rozwiązanie zgodzić.

Co do zasady, rozwiązanie umowy, nie rodzi żadnych konsekwencji dla stron, o ile takie nie zostały określone na przyszłość w samej umowie na wypadek jej rozwiązania, czy też w samym oświadczeniu o rozwiązaniu umowy. Rozwiązanie umowy może określać termin gdy rozwiązanie wejdzie w życie. Dopuszczalne jest również rozwiązanie umowy ze skutkiem wstecznym, natomiast nie w każdym przypadku, tego rodzaju rozwiązanie możemy skutecznie zastosować. Jest to uzależnione od natury samego stosunku zobowiązaniowego, a stwierdzenie dopuszczalności takiego rozwiązania wymaga analizy konkretnego przypadku.

Tym samym, nic nie stoi na przeszkodzie, by porozumienie (oświadczenie) o rozwiązaniu umowy przewidywało skutek na przyszłość. Rozwiązanie umowy, co do zasady, powinno zostać zawarte w formie, w jakiej została zawarta sama umowa. Natomiast dla celów dowodowych, najlepiej by rozwiązanie umowy przybrało formę pisemną, lub przynajmniej dokumentową.

Czym jest odstąpienie od umowy?

Odstąpienie od umowy, w przeciwieństwie do rozwiązania umowy, jest czynnością jednostronną. Nie wymaga ona zatem współdziałania stron umowy, a następuje wskutek działania jednej z nich. Prawo odstąpienia, nie jest jednocześnie prawem bezwzględnym, które można zawsze skutecznie zrealizować.

W pierwszej kolejności należy wskazać jaki jest skutek odstąpienia od umowy. Skutkiem odstąpienia od umowy, co do zasady, jest bowiem jej działanie z mocą wsteczną, gdyż umowę od której odstąpiono uważa się za niezawartą, tak jak gdyby nigdy nie istniała. Tym samym wszystkie jej skutki uznać należy za niebyłe, nieistniejące. Jest to tak zwany skutek ex tunc.  Powoduje to określone konsekwencje, a w szczególności powstanie obowiązku wzajemnego zwrotu spełnionych świadczeń przez strony.

Jednakże istnieje możliwość określenia w umowie, że realizacja prawa odstąpienia, będzie wywierała skutki wyłącznie na przyszłość. Podkreślenia wymaga, że tego rodzaju rozwiązanie może mieć zastosowanie jedynie przy skorzystaniu z umownego prawa odstąpienia.

W tym momencie należy przejść do dalszego zagadnienia, a zatem z rodzajem prawa do odstąpienia, tj. jego źródłem, czy też podstawą. Istnieją dwa rodzaje prawa odstąpienia; ustawowe prawo odstąpienia- znajdujące swoje oparcie w przepisach ogólnie obowiązujących, a także umowne prawo do odstąpienia- którego źródłem jest sama umowa.

Ustawowe prawo do odstąpienia od umowy znajduje swoją podstawę chociażby w przepisie art. 491 Kodeksu Cywilnego, który wskazuje iż w przypadku gdy jedna ze stron dopuszcza się zwłoki w wykonaniu zobowiązania, druga strona może wyznaczyć jej odpowiedni dodatkowy termin do wykonania, zastrzegając jednocześnie iż w przypadku bezskutecznego jego upływu będzie uprawniona do odstąpienia od umowy. Jednocześnie nie w stosunku do każdego rodzaju umów, przepis ten znajdzie zastosowanie. Orzecznictwo przyjmuje bowiem szereg wyłączeń w tym zakresie.

Jednocześnie art. 492 Kodeksu Cywilnego przyznaje prawo do odstąpienia od umowy w przypadku niewykonania zobowiązania w ściśle określonym terminie. Ten wariant ustawowego prawa do odstąpienia, musi jednakże znaleźć się w umowie. Nie należy jednakże utożsamiać go z umownym prawem do odstąpienia. Jest to rozwiązanie mocno nieintuicyjne i sprawiające często problemy interpretacyjne nawet dla praktyków. Z tego też względu zasadnym jest zawsze rzetelna analiza zapisów umowy, która to z kolei wymaga znajomość bardzo obszernego orzecznictwa w tej materii.

Z ustawowym prawem odstąpienia mamy do czynienia również przy umowach zwartych z konsumentem. Uprawnienie takie przewiduje przepis art. 27 Ustawy o prawach konsumenta; Konsument, który zawarł umowę na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa, może w terminie 14 dni odstąpić od niej bez podawania przyczyny.

Umowne prawo odstąpienia od umowy, jak sama nazwa wskazuje, ma swoje źródło w umowie. Strony bowiem mogą zastrzec, że jednej z nich lub obu, przysługiwać będzie, w ciągu oznaczonego terminu, prawo odstąpienia od umowy. Prawo to wykonuje się przez złożenie oświadczenia drugiej stronie. Co niezwykle istotne, zwrócić uwagę należy iż prawidłowe i skuteczne zawarcie tego rodzaju uprawnienia w umowie, uzależnione jest od jednoczesnego oznaczenia terminu, w trakcie którego strona/strony umowy, będą mogły z tego prawa skorzystać. Jednocześnie nie musi ono być obwarowane żadnymi innymi wymogami. To też, między innymi, odróżnia je od przywołanego wyżej ustawowego prawa odstąpienia określonego w art. 492 Kodeksu Cywilnego, wymagającego dodatkowo wystąpienia zwłoki w wykonaniu świadczenia. Umowne prawo odstąpienia nazywane jest również „prawem do namysłu”, czy też „prawem do rozmyślenia się”. Naturalnie, również i w tym przypadku wzajemne świadczenia stron podlegają zwrotowi, a za świadczone usługi oraz za korzystanie z rzeczy należy się drugiej stronie odpowiednie wynagrodzenie.

Aktualności

Zadzwoń do nas:

669 828 958

KANCELARIA HRD LEGAL
UL. POTOCKA 35/U1, 01-631 WARSZAWA
TEL. 669 828 958
E-MAIL: KANCELARIA@KANCELARIAHRD.PL

©Kancelaria HRD Legal 2023
Polityka prywatności i cookies