Jedną z najistotniejszych zmian, którą wprowadzono nowelizacją Kodeksu Postępowania Cywilnego w 2019 roku jest przywrócenie odrębnego postępowania gospodarczego. Gwoli przypomnienia wskazać należy, że w przeszłości postępowanie gospodarcze, jako odrębny tryb, istniało i było przewidziane w procedurze cywilnej. Ustawodawca zdecydował się na radykalne posunięcie mające na celu uproszczenie procedur sądowych i ich odformalizowania, czego efektem była Ustawa z dnia 16 września 2011 roku o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 233, poz. 1381), która likwidowała z dniem 3 maja 2012 roku postępowanie gospodarcze, jako odrębny tryb postępowania. Od tego dnia, sprawy w sądach gospodarczych (wydziałach sądów rejonowych i okręgowych), które to sądy nie zostały zlikwidowane, toczyły się według procedury przewidzianej dla wszystkich innych postępowań cywilnych.

   Obecnie, tendencja przechyliła się w inną stronę. Zadecydowano, że zwiększenie sformalizowania postępowania gospodarczego, oraz zaostrzenie wymogów proceduralnych sprawi, że postępowania będą przeprowadzane szybciej i sprawniej. Nowelizacja wprowadza bowiem niezwykle zaostrzony rygor dla spraw gospodarczych.

POJĘCIE SPRAWY GOSPODARCZEJ – KIEDY I DLA KOGO?

    W pierwszej kolejności omówić należy, jakiego rodzaju sprawy, zakwalifikowane zostały Ustawą z dnia 04 lipca 2019 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, jako sprawy gospodarcze. Ustawodawca zdecydował się na zastosowanie dwóch rodzajów kryteriów: podmiotowych i przedmiotowych. Innymi słowy, do spraw gospodarczych zaliczymy postępowania ze względu na stronę postępowania (kryterium podmiotowe), lub jego przedmiot.

   Szczegółowy katalog postępowań, zakwalifikowanych nowelizacją, jako postępowania gospodarcze, określa wprost, nowo wprowadzony przepis art. 458² k.p.c. Do spraw gospodarczych zaliczmy zatem sprawy:

1) ze stosunków cywilnych między przedsiębiorcami w zakresie prowadzonej przez nich działalności gospodarczej;

2) określone w pkt 1, choćby którakolwiek ze stron zaprzestała prowadzenia działalności gospodarczej;

3) ze stosunku spółki oraz dotyczące roszczeń, o których mowa w art. 291-300 i art. 479-490 ustawy z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2019 r. poz. 505);

4) przeciwko przedsiębiorcom o zaniechanie naruszania środowiska i przywrócenie do stanu poprzedniego lub o naprawienie szkody z tym związanej oraz o zakazanie albo ograniczenie działalności zagrażającej środowisku;

5) z umów o roboty budowlane oraz ze związanych z procesem budowlanym umów służących wykonaniu robót budowlanych;

6) z umów leasingu;

7) przeciwko osobom odpowiadającym za dług przedsiębiorcy, także posiłkowo lub solidarnie, z mocy prawa lub czynności prawnej;

8) między organami przedsiębiorstwa państwowego;

9) między przedsiębiorstwem państwowym lub jego organami a jego organem założycielskim lub organem sprawującym nadzór;

10) z zakresu prawa upadłościowego i restrukturyzacyjnego;

11) o nadanie klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu, którym jest orzeczenie sądu gospodarczego prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu albo ugoda zawarta przed tym sądem;

12) o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego opartego na prawomocnym lub podlegającym natychmiastowemu wykonaniu orzeczeniu sądu gospodarczego albo ugodzie zawartej przed tym sądem.

   Zwrócić uwagę należy, że sprawa zostanie zakwalifikowana jako sprawa gospodarcza nawet w przypadku gdy, w momencie wytaczania powództwa, jedna ze stron zaprzestała wykonywania działalności gospodarczej, o ile przedmiot postępowania dotyczy kwestii związanych z prowadzoną wcześniej działalnością (art. 458² k.p.c. §1 pkt.2). Najczęściej taka sytuacja dotyczy osób fizycznych wykonujących działalność gospodarczą w ramach jednoosobowej działalności gospodarczej, którą następnie to działalność zamknęli lub zawiesili. Jednocześnie przepis nie zawiera ograniczenia czasowego. Oznacza to, że złożenie powództwa przeciwko takiej osobie, lub przez taką osobę, w sprawie związanej z prowadzoną przez nią działalnością gospodarczą, nawet wiele lat po jej zaprzestaniu, oznaczać będzie zakwalifikowanie sprawy jako spawy gospodarczej.

   Punkt 3 przepisu art. 458² k.p.c. §1, przewiduje tryb postępowania dla spraw ze stosunku spółki oraz dotyczące roszczeń, o których mowa w art. 291-300 i art. 479-490 ustawy z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych. Jako sprawy „ze stosunku spółki” rozumie się wszelkie sprawy sporne dotyczące wewnątrz korporacyjnych stosunków spółki, jak również postępowania dotyczące konfliktu między wspólnikami i spółką, pomiędzy samymi wspólnikami, czy w końcu pomiędzy spółką i jej organami. W praktyce, najczęściej spotykanymi sprawami z tego zakresu są sprawy o uchylenie uchwały wspólników spółki z o.o., o stwierdzenie nieważności uchwały spółki z o.o., o uchylenie uchwały walnego zgromadzenia, o stwierdzenie nieważności uchwały walnego zgromadzenia, o wyłączenie wspólnika ze spółki z o.o., czy też o rozwiązanie spółki z o.o.

   Powyższe oznacza, że w trybie postępowania gospodarczego rozpoznawane będą również sprawy w których stronami mogą nie być przedsiębiorcy. Wynika to z faktu, że wspólnik spółki, czy też członek organu osoby prawnej, nie jest przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy. Przedsiębiorcą jest jedynie spółka. Zakwalifikowanie tych spraw do katalogu spraw gospodarczych nie może jednak dziwić, gdyż są to, w szerokim znaczeniu tego słowa, sprawy gospodarcze. Podobna sytuacja dotyczy roszczeń o których mowa w art. 291-300 Kodeksu Spółek Handlowych, tj. roszczeń z  tytułu odpowiedzialności cywilnoprawnej członków zarządu, członków rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, likwidatora, czy też osoby która brała udział w tworzeniu spółki. Osoby te również nie są, z racji wykonywania wskazanych wyżej obowiązków, traktowane jako przedsiębiorcy. W praktyce, najczęściej spotykanym rodzajem roszczenia, które ujęte jest w w/w przepisach, jest roszczenie wobec członka zarządu za zobowiązania spółki, przeciwko której przeprowadzona była bezskuteczna egzekucja sądowa.

   Nadto, nowelizacja kwalifikuje jako sprawy gospodarcze postępowania dotyczące umów o roboty budowlane oraz związanych z procesem budowlanym umów służących wykonaniu robót budowlanych (art. 458² §1 pkt.5 k.p.c.). Jako sprawy z umów o roboty budowlane rozumieć należy sprawy wynikające z umowy, które zdefiniowane zostały w przepisie art. 647 Kodeksu Cywilnego; „Przez umowę o roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej, a inwestor zobowiązuje się do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczególności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu, oraz do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia.”.

   Z kolei za umowy związane z procesem budowlanym i służącym wykonaniu robót budowlanych, rozumieć należy umowy, które mają zastosowanie w procesie budowlanym, w szczególności umowy o nadzór inwestorski, o generalne wykonawstwo, o wykonawstwo częściowe, o prace projektowe, w których inwestor jest podmiotem niebędącym przedsiębiorcą.

   Jednocześnie, przedstawiony wyżej katalog spraw, zakwalifikowany w myśl nowelizacji Kodeksu Postępowania Cywilnego, jako sprawy gospodarcze, nie pokrywa się z tym, który obowiązywał przed 2012 rokiem. Ustawodawca, dodatkowo, zdecydował się na zaliczenie do kategorii spraw gospodarczych spraw z umów o roboty budowlane oraz ze związanych z procesem budowlanym umów służących wykonaniu robót budowlanych; spraw z umów leasingu, oraz spraw przeciwko osobom odpowiadającym za dług przedsiębiorcy, także posiłkowo lub solidarnie, z mocy prawa lub czynności prawnej.

   Szczególnie to ostatnie zasługuje na zwrócenie uwagi, gdyż oznacza, że sprawa przeciwko osobie fizycznej, która nigdy nie prowadziła działalności gospodarczej, a która jedynie odpowiada za dług przedsiębiorcy, podlega rozpoznaniu w omawianym trybie. Jakiego rodzaju mogą to być sprawy? Chociażby sprawy przeciwko poręczycielom przedsiębiorcy, osoby, czy osoby która przystąpiła do długu przedsiębiorcy, a także przeciwko dłużnikowi hipotecznemu.

   Jednocześnie nowelizacja wprowadziła pewne wyłączenia, które to zostały ujęte w przepisie art. 458² §2 k.p.c., w myśl którego z katalogu spraw gospodarczych zdecydowano się wyłączyć dwa rodzaje postępowań:

1.  o podział majątku wspólnego wspólników spółki cywilnej po jej ustaniu,

 2) o wierzytelność nabytą od osoby niebędącej przedsiębiorcą, chyba że wierzytelność ta powstała ze stosunku prawnego w zakresie działalności gospodarczej prowadzonej przez wszystkie jego strony.

   Ustawodawca, w treści uzasadnienia projektu ustawy, szczegółowo wskazał przyczyny dla których zdecydowano się wyłączyć sprawy o wierzytelność nabytą od osoby niebędącej przedsiębiorcą z katalogu spraw gospodarczych: ”w myśl definicji sprawy gospodarczej pojęciem tym należałoby również objąć sprawę między przedsiębiorcami o wierzytelność nabytą od osoby niebędącej przedsiębiorcą. Prowadziłoby to jednak do rozpoznawania przez sąd gospodarczy spraw nie związanych bezpośrednio z obrotem gospodarczym – o wierzytelności wynikłe np. z czynów zabronionych, bezpodstawnego wzbogacenia itp., które stały się „gospodarcze” tylko dlatego, że na jakimś etapie swego istnienia zostały przelane na podmiot zajmujący się skupem wierzytelności. Dla uniknięcia takiej sytuacji sprawy te należy wyłączyć z zakresu pojęcia sprawy gospodarczej. Wyjątkiem winna być jedynie sprawa o wierzytelność nabytą co prawda od nie-przedsiębiorcy, ale będącą wierzytelnością „gospodarczą” z racji powstania ze stosunku prawnego mieszczącego się w zakresie działalności gospodarczej prowadzonej przez wszystkie strony tego stosunku”.

Aktualności

Zadzwoń do nas:

669 828 958

KANCELARIA HRD LEGAL
UL. POTOCKA 35/U1, 01-631 WARSZAWA
TEL. 669 828 958
E-MAIL: KANCELARIA@KANCELARIAHRD.PL

©Kancelaria HRD Legal 2023
Polityka prywatności i cookies