Przepisy art. 205¹ - 205³ Kodeksu Postępowania Cywilnego

Ratio legis rządowego projektu nowelizacji Kodeksu Postępowania Cywilnego, jak możemy przeczytać na stronach Sejmu poświęconych procesowi legislacyjnemu, było m.in. wprowadzenie; „kompleksowej reformy przewidującej usprawnienie, uproszczenie i przyspieszenie postępowań przed sądami w sprawach cywilnych (…) kompleksowej reformy przewidującej usprawnienie, uproszczenie i przyspieszenie postępowań przed sądami w sprawach cywilnych (…), ograniczenie możliwości przedłużania postępowań”. Jednym z wyrazów zamierzeń ustawodawcy jest dodanie do Kodeksu Postępowania Cywilnego całego nowego rozdziału 2A, zatytułowanego „Organizacja postępowania”. Rozdział ten dodaje do procedury cywilnej instytucje, które w intencji prawodawcy, mają przyczynić się do realizacji przytoczonych wyżej postulatów. Szczególną nowością jest wprowadzenie postępowania przygotowawczego, oraz planu rozprawy. Należy mieć przy tym na uwadze, że skutkiem wprowadzonych rozwiązań jest również dalej posunięty formalizm procesowy. Co za tym idzie, uznać należy, że nowelizacja faworyzuje strony bądź posiadające większy zakres wiedzy procesowej, bądź reprezentowane przez pełnomocnika profesjonalnego. Na chwilę obecną nie sposób stwierdzić czy nowelizacja spowoduje realne przyspieszenie postępowań, natomiast niewątpliwie może przysporzyć problemów stronom, które zdecydują się reprezentować samodzielnie w toku postępowania.

            Pierwszym, z przepisów nowo dodanego rozdziału 2A Kodeksu Postępowania Cywilnego, jest przepis artykułu 205¹ k.p.c.:

„§ 1. Przewodniczący zarządza doręczenie pozwu pozwanemu i wzywa go do złożenia odpowiedzi na pozew w wyznaczonym terminie nie krótszym niż dwa tygodnie. O zarządzeniu doręczenia pozwu zawiadamia się powoda.

§ 2. Przewodniczący zarządza zwrot odpowiedzi na pozew złożonej z uchybieniem terminu.”

Wskazany wyżej przepis wprowadza obligatoryjność złożenia odpowiedzi na pozew. W poprzednim stanie prawnym kwestia zobowiązania strony do ustosunkowania się do treści pozwu uzależniona była od decyzji sądu (przewodniczącego składu). W praktyce, najczęściej sądy korzystały z tej możliwości i doręczając odpis pozwu pozwanemu, zobowiązywały go- wyznaczając odpowiedni termin, również nie krótszy niż 2 tygodnie- do ustosunkowania się do twierdzeń strony powodowej. Umożliwiało to sądowi, jak również obu stronom postępowania, poznanie wzajemnych stanowisk procesowych. Należy zatem uznać, że wprowadzony przepis jedynie ustawowo sankcjonuje to co i tak jest już utrwaloną praktyką sądową w sprawach cywilnych. Również, tak jak i dotychczas, złożenie odpowiedzi na pozew po terminie, powoduje po stronie pozwanej ujemne skutki procesowe w postaci bezskuteczności takiego pisma, oraz jego zwrotu. Naturalnie wszelkie wnioski dowodowe, stanowiska pozwanego co do twierdzeń powoda,  zawarte w piśmie, które zostało zwrócone na tej podstawie, zostaną przez sąd pominięte. Zastanawiające jest natomiast, wprowadzenie obowiązku poinformowania powoda o zarządzeniu doręczenia pozwu pozwanemu (§1 zd. 2.).  Informacja taka, w żaden sposób nie wpływa na jakiekolwiek obowiązki procesowego powoda. Nadto, praktyką obecnie jest, że pełnomocnicy stron i obecnie już posiadają wiedzę o wydaniu takiego zarządzenia, gdyż są one umieszczane w portalach informacyjnych sądu. Przepis ten nakłada natomiast na sąd, a w szczególności pracowników administracji sądu, dodatkowe obowiązki związane z obsługą korespondencji. Nie jest tajemnicą, że ten właśnie aspekt działalności sądów, boryka się z ogromnymi problemami spowodowanymi głównie brakiem pracowników obsługi. Nie można zatem uznać, że wpłynie to pozytywnie na szybkość procedowania spraw. Z treścią omawianego przepisu, koresponduje zmiana w zakresie postępowań nieprocesowych. Obecnie złożenie odpowiedzi na wniosek o wszczęcie postępowania, jest już z kolei obowiązkowe jedynie w przypadku gdy taka będzie decyzja przewodniczącego.

            Kolejnym z przepisów, omawianego rozdziału Ustawy, wprowadzonego ostatnią nowelizacją jest przepis art. 205² k.p.c.:

§ 1. Równocześnie z doręczeniem pism, o których mowa w art. 205¹ § 1 k.p.c., poucza się strony o:

1) możliwości rozwiązania sporu w drodze ugody zawartej przed sądem lub mediatorem;

2) obowiązku udziału w posiedzeniu przygotowawczym i przedstawienia wszystkich twierdzeń i dowodów na tym posiedzeniu;

3) skutkach niedopełnienia obowiązków, o których mowa w pkt 2, w szczególności możliwości wydania przez sąd wyroku zaocznego na posiedzeniu niejawnym i warunkach jego wykonalności, obciążenia kosztami postępowania, a także możliwości umorzenia postępowania oraz pominięcia spóźnionych twierdzeń i dowodów;

4) możliwości ustanowienia pełnomocnika procesowego oraz o tym, że zastępstwo adwokata, radcy prawnego lub rzecznika patentowego nie jest obowiązkowe;

5) obowiązku złożenia pisma przygotowawczego na zarządzenie przewodniczącego, wymogach co do jego treści i skutkach ich niedochowania;

6) zwrocie pisma przygotowawczego złożonego bez zarządzenia przewodniczącego.

§ 2. Pozwanego poucza się także o czynnościach procesowych, które może lub powinien podjąć, jeśli nie uznaje żądania pozwu w całości lub części, w szczególności obowiązku złożenia odpowiedzi na pozew, w tym obowiązujących w tym zakresie wymaganiach co do terminu i formy.

§ 3. Pouczenia, o których mowa w § 1 i 2, doręcza się bezpośrednio stronie, z wyjątkiem strony, o której mowa w art. 1135⁵ § 1. Nie doręcza się ich Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej ani pełnomocnikowi, który jest adwokatem, radcą prawnym lub rzecznikiem patentowym.

Wskazany wyżej przepis wprowadza obowiązek doręczenia stronom pouczeń, zawierających informacje ujęte w jego treści. Obowiązek taki nie jest w zasadzie żadnym novum gdyż w uprzednio obowiązującym stanie prawnym istniał obowiązek skierowania do pozwanego, wraz z doręczeniem pozwu i wezwaniem na pierwszą rozprawę, pouczenia o określonej w treści przepisu art. 206§2 k.p.c., treści. Nowelizacja wprowadza natomiast obowiązek pouczenia >stron<, zatem również i powoda. Nadto, jak wskazuje literalna treść przepisu, uznać należy, że takie pouczenie skierowane zostanie również bezpośrednio do powoda, pomimo faktu, że reprezentuje go pełnomocnik profesjonalny, tj. radca prawny, adwokat lub rzecznik patentowy. Doręczenia takiego pouczenia nie dokonuje się również wobec Prokuratorii Generalnej Rzeczpospolitej Polskiej, oraz podmiotu zagranicznego. Wskazać również trzeba, że konkretna treść pouczeń zostanie ustalona rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości. Również i w przypadku tego przepisu, co najmniej dziwi w kontekście postulatu przyspieszenia postępowania, nałożenie dodatkowych obowiązków związanych z obsługą korespondencji gdyż do tej pory obowiązek pouczeń nie dotyczył powoda reprezentowanego przez pełnomocnika profesjonalnego.

            Kwestie dotyczące wymiany pism procesowych przez strony, uregulowane zostały w przepisie art. 205³ Kodeksu Postępowania Cywilnego:

§ 1. W uzasadnionych przypadkach, w szczególności w sprawach zawiłych lub obrachunkowych, przewodniczący może zarządzić wymianę przez strony pism przygotowawczych, oznaczając porządek składania pism, terminy, w których pisma należy złożyć, i okoliczności, które mają być wyjaśnione.

§ 2. Przewodniczący może zobowiązać stronę, by w piśmie przygotowawczym podała wszystkie twierdzenia i dowody istotne dla rozstrzygnięcia sprawy pod rygorem utraty prawa do ich powoływania w toku dalszego postępowania. W takim przypadku twierdzenia i dowody zgłoszone z naruszeniem tego obowiązku podlegają pominięciu, chyba że strona uprawdopodobni, iż ich powołanie w piśmie przygotowawczym nie było możliwe albo że potrzeba ich powołania wynikła później.

§ 3. Późniejsze wyznaczenie posiedzenia przygotowawczego nie powoduje otwarcia terminu do zgłaszania nowych twierdzeń i dowodów.

§ 4. Stronę zastępowaną przez adwokata, radcę prawnego, rzecznika patentowego lub Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej przewodniczący może zobowiązać do wskazania w piśmie przygotowawczym także podstaw prawnych jej żądań i wniosków, w miarę potrzeby ograniczając zakres tego wskazania.

§ 5. Przewodniczący zarządza zwrot pisma przygotowawczego złożonego z uchybieniem terminu albo bez zarządzenia.

Dotychczas kwestię wymiany pism w toku postępowania uregulowane były przez przepis art. 207 k.p.c., który pozwalał sądowi zobowiązać strony do złożenia dalszych pism przygotowawczych (dalszych, a zatem nie dotyczyło to naturalnie odpowiedzi na pozew) przed pierwszym posiedzeniem wyznaczonym na rozprawę. Nowelizacja pozwoliła sądowi na zarządzenie wymiany pism w każdym stadium procesu, jednocześnie ograniczając taką możliwość do sytuacji gdy sprawa jest zawiła lub dotyczy to kwestii obrachunkowych. Jednocześnie ze zobowiązaniem strony do złożenia takiego pisma przygotowawczego, przewodniczący może zastrzec, że strona powinna powołać wszelkie twierdzenia i dowody, pod rygorem utraty możliwości powołania ich później (prekluzja dowodowa). Ustawa nie zawiera wskazania terminów w jakich sąd powinien zobowiązać strony do złożenia pism, a zatem terminy takie wynikają z uznania sędziowskiego, który powinien je samodzielnie dostosować stosownie do zawiłości sprawy oraz jej zakresu. Przewodniczący natomiast wskaże konkretne okoliczności, które mają zostać wyjaśnione przez strony, a także określi kolejność wymiany pism. Co istotne, w przypadku gdyby, po zarządzeniu wymiany pism procesowych, wyznaczony został termin posiedzenia przygotowawczego, posiedzenie takie nie stwarza możliwości złożenia nowych pism i dowodów w sprawie. Rozwiązanie to ma na celu możliwie maksymalną koncentrację  materiału dowodowego w toku postępowania, przy jednoczesnym pozostawieniu sądowi możliwości decydowania o jego gromadzeniu. Sąd ma możliwość również zobowiązać stronę, reprezentowaną przez pełnomocnika profesjonalnego, do wskazania w piśmie podstaw prawnych jej żądań i wniosków. Innymi słowy, może żądać od strony (jej pełnomocnika) wskazania podstaw materialnych na poparcie swoich twierdzeń. W przypadku złożenia pisma procesowego bez wezwania sądu, tj. bez zarządzenia o wymianie pism lub złożenia go po terminie wyznaczonym w zarządzeniu, pismo takie podlega zwrotowi i nie wywołuje żadnych skutków procesowych. Oznacza to, że jest traktowane jako niebyłe w toku postępowania.

Aktualności

Zadzwoń do nas:

669 828 958

KANCELARIA HRD LEGAL
UL. POTOCKA 35/U1, 01-631 WARSZAWA
TEL. 669 828 958
E-MAIL: KANCELARIA@KANCELARIAHRD.PL

©Kancelaria HRD Legal 2023
Polityka prywatności i cookies